بازرگان شهری کوچک همجوار با کشور ترکیه اما بزرگ به اندازه اقتصاد یک کشور، دارای اولین و بزرگترین گمرک زمینی کشور می باشد و در منطقه آزاد ماکو واقع در استان آذربایجان غربی قرار گرفته است.
ایران و ترکیه ۵۰۰ کیلومتر مرز مشترک دارند که قسمت اعظم آن را مناطق کوهستانی صعب‌العبور تشکیل می‌دهد و چهار استان آغری، ایغدیر، وان و حاکاری از ترکیه با استان آذربایجان غربی ایران هم‌مرز هستند.
گمرک بازرگان در فاصله یک کیلومتری از گمرک دوبایزیت واقع در استان آغری ترکیه واقع می باشد و قدیمی ترین و پرترددترین مرز ایران و ترکیه می باشد .
حامل های کالاهای وارداتی ، صادراتی و ترانزیتی به صورت شبانه روزی در مرز بین دو کشور تردد دارند .
تاجران قدیم که سالیان طولانی از طریق گمرک بازرگان تجارت واردات و صادرات داشته اند بیش از هر فرد دیگر مزایای تجارت در این مرز برای آنها آشکار میباشد اما برای بسیاری که برای بار نخست تصمیم به واردات یا صادرات از گمرک بازرگان را دارند این مطلب شاید راهنمایی باشد جهت شناخت هرچه بیشتر و بهتر آن ها برای فعالیت در این گمرک و پاسخی باشد به چندین سوال در باره گمرک بازرگان
مزیت تجارت از گمرک بازرگان ؟
گمرک بازرگان به دلیل فاصله مرزی کوتاه با کشور ترکیه از نظر زمانی و سرعت حمل و تحویل کالا در ایران یک امتیاز مهم محسوب میگردد
کالا و محموله های ارسالی حتی از دورترین نقطه از ترکیه در فاصله زمانی تقریبا یک هفته وارد گمرک بازرگان می شوند البته در برخی مواقع به دلیل تعطیلات در هر یک از کشور یا شرایط خاص منطقه ای ، جهانی مانند ویروس کرونا و ... ممکن هست حامل ها در پشت مرز در نوبت و صف ورود به کشور قرار گیرند .
ورود و خروج حامل ها در هر ساعت از شبانه روز از گمرک بازرگان انجام می گردد . محموله ها پس از ورود به گمرک با توجه به قوانین و مقررات انبارهای عمومی گمرک ایران براساس نوع کالا ، مواد تشکیل دهنده در انبارهای سرپوشیده و باز تخلیه می شوند .
با توجه به شرایط کشور و نوسان های ارزی، تحویل کالا در مدت زمان کوتاه در مقصد برای تاجران و فعالین اقتصادی امری بسیار مهم می باشد که این مهم از طریق گمرک بازرگان و با دراختیار داشتن ترخیصکار باتجربه و ماهر تسهیل می گردد .
یکی دیگر از مزیت مهم گمرک بازرگان قابلیت دسترسی به اروپا از طریق این گمرک می باشد چنانچه این مرز ورودی به دروازه اروپا معروف می باشد
بازار داخلی و بسیاری از صنایع جهت تامین مواد اولیه به دلیل کیفیت برتر محصولات و دلایل متعدد دیگر، علیرغم تحریم های بین المللی خواستار واردات از اروپا می باشند و این یک امتیاز مهم برای خریدار محسوب میشود چرا که کمتر در معرض خطر نوسان های ارزی قرار گرفته و سریعتر کالا را به بازار هدف میرساند و ازضررهای احتمالی تا حدود زیاد در امان خواهد بود . که دراینصورت اغلب کالاها تحت رویه کارنه تیر به کشور مقصد ارسال می گردند .
بسیاری از کالاها با برند کشورهای اروپایی همچون آلمان ، ایتالیا، اسپانیا ، فرانسه و ... در گمرک بازرگان پس از طی تشریفات قانونی ترخیص و خروج می گردند .
ترخیص با رویه پیله وری از بازرگان
اولین و مهم ترین مرحله برای ترخیص کالا از گمرک، دریافت مجوز ثبت سفارش واردات کالا است . این مجوز در حقیت مجوز وزارت صنعت، معدن و تجارت برای ورود کالا به کشور است. لذا بهتر است وارد کننده، پس از اخذ این مجوز اقدام به واردات کالا نماید تا مشکلی از بابت ممنوع بودن ورود کالا به کشور نداشته باشد .
برخی از کالاها به دلیل تولید داخلی امکان واردات ندارند برخی کالاها امکان واردات و تخصیص ارز از بانک مرکزی ندارند . البته در بسیاری از گمرکات از جمله گمرک بازرگان امکان ورود کالا به گمرک بدون ارائه مجوز واردات مقدور نمیباشد . بنابراین باید قبل از ارسال محموله به داخل کشور در ارتباط با نوع تعرفه وارداتی ، نحوه اخذ مجوز ثبت سفارش ، مدت زمان و شرایط دیگر مشاوره با ترخیصکار انجام گردد.
در گمرک بازرگان امکان اخذ مجوز واردات به دو شیوه و رویه وجود دارد ثبت سفارش و پیله وری
رویه پیله وری در گمرک بازرگان به دلیل وجود بازارچه مشترك مرزي ساري سو میباشد که در حوزه شهرستان ماكو و شهر دوبايزيد در استان آغري تركيه واقع گرديده است.
واردات کالا از طریق پیله وری به شیوه معمول انجام میگیرد در ابتدا درخواست ثبت آماری شامل نام و شرح کالا ، تعرفه ، وزن و مقدار ، کشور سازنده و درصورت لزوم شناسه کالا به سازمان صنعت ، معدن و تجارت استان و تعاونی مرزنشینان ارسال می گردد ،پس از بررسی تعرفه مربوطه و نوع کالا، ثبت آماری توسط سازمان های مذکور ارائه می گردد.پس از اخذ مجوز ثبت آماری کالا وارد گمرک بازرگان شده پس از طی مراحل و تشریفات معمول از گمرک خروج و به مقصد نهایی ارسال می گردد .
ترخیص با ثبت سفارش از بازرگان
ثبت سفارش درواقع مهمترین و اولین مرحله از واردات کالا می باشد درحقیقت بدون اخذ آن امکان ورود کالا به کشور وجود ندارد .
مجوز ثبت سفارش از سازمان صنعت ، معدن و تجارت دریافت می گردد؛ ابتدا پروفرم که متشکل از اطلاعات و چزئیات کالا شامل شماره پروفرم ، نام فروشنده ، نام خریدار ، تاریخ شروع و انقضای پروفرم ، مبدا حمل ، کشور سازنده ، مقصد حمل ، کشور ذینفع ، تعرفه کالا ، وزن ناخالص، وزن خالص ، مقدار کالا ، ارزش کالا و.. میباشد در سایت مربوطه به نام سامانه جامع تجارت بارگذاری شده و به سازمان صنعت و معدن ارسال میگردد که سازمان مربوطه و کارشناسان تخصصی طبق تعرفه و شرح کالا و با بررسی میزان تولد داخل و براساس نیازسنجی واردات کالای مربوطه به کشور مجوز را تایید یا رد می کنند .
• ثبت سفارش یک شماره هشت رقمی می باشد که در زمان ورود کالا به کشور از طریق سیستم جامع گمرکی به گمرک اعلام می گردد که کالا با مشخصات مندرج در ثبت سفارش وارد کشور شده است . و مراحل و تشریفات گمرکی ادامه پیدا می کند تا کالا از گمرک خارج گردد .
عمده کالاهای وارداتی از گمرک بازرگان
نخستین پاسخی که در جواب این سوال به ذهن همه خطور میکند پوشاک و واردات البسه می باشد ترکیه از نظر مواد اولیه نساجی کشوری غنی به شمار می‌آید و هفتمین کشور تولیدکننده پنبه در جهان است.
در تحقیقی که در سال ۲۰۱۲ توسط دانشگاه‌های نورثومبریا از انگلستان، زیروه از ترکیه و سودرتون از سوئد درباره رقابت‌پذیری در صنعت نساجی و پوشاک ترکیه انجام شده است، ۲۰۲ فعال صنعت پوشاک و نساجی ترکیه، عوامل مدیریت کیفیت، تمرکز بر بازارهای خارجی، تولید تحت لیسانس برندهای خارجی، دسترسی قابل اطمینان به مواد اولیه و زیرساخت‌های تولید، برقراری ارتباطات شخصی و سازمانی، ایجاد تمایز در محصولات از طریق طراحی و برندینگ و حمایت دولتی را مهمترین عوامل افزایش رقابت‌پذیری شرکت‌های ترک در عرصه جهانی دانسته‌اند.
مطابق نتایج این تحقیق، تلاش مدیران شرکت‌های ترکیه‌ای برای ایجاد تمایز محصول از طریق استراتژی تحقیق و توسعه و نوآوری از مهمترین عوامل افزایش قدرت رقابت این صنعت بوده است. شرکت‌های ترک برخلاف اکثر شرکت‌ها در اقتصادهای در حال توسعه که به دام جنگ قیمتی افتاده و با کاهش قیمت‌ها و به تبع آن کاهش دستمزدها از مهارت نیروی کار می‌کاهند و در نهایت قدرت رقابت‌پذیری خود را می‌کاهند، راه دیگری در پیش گرفته و با تمرکز بر طراحی و برندسازی، ماشین و تکنولوژی تولید، تمایز در محصول و قدرت رقابت‌پذیری را برای خود حفظ کرده‌اند. همچنین شرکت‌های ترک به سبب حضور در بازارهای خارجی به قدرت رقابت‌پذیری بالاتری دست یافته‌اند.
• بنابرین مهم ترین کالای وارداتی از ترکیه پوشاک ، نخ ، پارچه و تجهیزات نساجی از ترکیه می باشد .
• واردات پوشاک به دلیل توان تولید داخل و حمایت از تولیدات ایرانی، واردات آن جز در موارد محدود از مبادی رسمی و قانونی ممنوع میباشد
• پارچه به عنوان مواد اولیه تولید با جنس های متنوع و گراماژهای مختلف وارد کشور شده و در گمرک بازرگان پس از طی تشریفات قانونی ترخیص و به دست صاحبان کالا و فعالان در حوزه نساجی میرسد .
• انواع پارچه های وارداتی از گمرک بازرگان عبارتند از : پارچه رومبلی ، پلی استر ، پارچه پرده ای ، جین ، ابریشمی ، مخمل و پلوش و بسیاری از انواع دیگر
• نخ به صورت الیاف مصنوعی و طبیعی از مبدا ترکیه وارد گمرک بازرگان شده و ترخیص می شود انواع مختلف نخ های وارداتی از ترکیه از نظر جنس شامل نخ پلی استر ، نخ پنبه ، نخ ابریشم ، نخ کاموا ، نخ اسپاندکس و بسیاری از انواع دیگر نخ می باشد.
• عمده کالاهای دیگر وارداتی از ترکیه شامل موز، الوار چوب، قطعات یدکی خودرو و بسیاری از کالاهای دیگر می باشد که پس از ورود به گمرک بازرگان، ترخیص و به مقصد مربوطه ارسال می گردند .
• دستگاهها و اجزا و قطعات آن ها ، مصنوعات فلزی ، مصنوعات پلاستیکی ، انواع کشنده ، مواد اولیه شیمیایی ، ماشین آلات کشاورزی ، اجزا و قطعات آسانسور و پله برقی ، تجهیزات ساختمانی ، انواع چسب ها ، تیغه های برش و مواد اولیه ، ماشین آلات مواد غذایی و بسیاری مواد اولیه و مصنوعات دیگر مورد نیاز کشور از مبدا ترکیه و کشورهای اروپایی وارد گمرک بازرگان شده و ترخیص می گردند .
عمده کالاهای صادراتی از گمرک بازرگان
مراحل ترخیص کالا از گمرک بازرگان